İnsan türünü evrimsel anlamda başarılı kılan en önemli özelliği, büyük gruplar halinde organize olma becerisi.

Bu özelliği onun aynı zamanda en büyük defosu.

Defo, büyük gruplar halinde organize olabilmesi değil. Bunu lider etrafında yapması.

Bireysel yanlış kararlarının sonucunda tek tek bireylerin çevrelerine verebilecekleri zarar sınırlı.

Diğer yandan tarih, yanlış karar veren liderlerini takip eden insan gruplarının yarattıkları trajediler ve felaketlerle dolu.

Takipçilerini, rakiplerini ve hatta diğer canlı türlerini felakete sürüklemekten daha az dramatik ama daha yaygın başka bir etkiye sahip liderlik mekanizması.

Gelir/kaynak dağılımındaki adaletsizliğin ve eşitsizliğin temel kolaylaştırıcısı bu lider takip dürtüsü.

İnsanlık tarihinin her döneminde var olan ve günümüzde çok da değişmeden devam eden sömürü düzeninin katalizatörü.

Kendileri, sülaleleri ve işbirlikçileri lehine kaynakların büyük bölümünü kontrol eden ve tüketen her seviyeden liderin yarattığı adaletsizlik.

İşin trajikomik tarafı, takipçilerinin; liderleri ve sülaleleri için bunun bir hak olduğunu düşünmesi.

İşte böyle irrasyonel ve kendi içerisinde tutarsız bir dürtüye sahip insan türü. Kendini sömürenin peşinden gitme dürtüsü.

Not: Yazıda lider olarak ifade olunan sadece siyasi veya askeri liderler değil. Derebeyi, ağa, kahya, maraba çavuşu, dayı, kölelerin şefi, patron ve her seviyede lider olarak tanımlanan kurumsal figür de bu kapsamda değerlendirilmelidir.

Sosyal medyada tonlarca, kolay para kazanma yollarını pazarlayan paylaşıma denk geliyorum.

Bir yerde kazanç varsa; emeğin, sermayenin ya da riskin karşılığıdır.

Bunların var olmadığı bir durumda kazanç ancak arbitraj ile mümkündür.

Farklı piyasalarda farklı fiyat oluşumlarından kazanç sağlamak olarak ifade edilebilecek arbitrajın sürekli olması mümkün değildir. Özellikle bilgiye ve pazarlara ulaşımın son derece kolay ve hızlı hale geldiği günümüz şartlarında.

Geçici niteliğine ek, garantili arbitraj pazarlayanlarla ilgili temel bir diğer çelişki söz konusu.

Neden hepsini kendin kullanmıyorsun ?

Olası cevap; "Ben evliyayım/azizeyim...Herkes kazansın istiyorum...".

Doğrusu; olasılığa bağlı, ilk bakışta kolaylıkla görülemeyen maliyetler/zararlar söz konusu. Yani risk.

Görünen arbitraj imkanının arka planında, iş/gelir modelinin bir yerlerinde gizli riskler/maliyetler var.

Risklerin ve maliyetlerin kolaylıkla algılanamayacağı bir gelir/iş planı oluşturarak, süreci analiz edemeyenleri dolandırmak, günümüzde ticari zeka diye pazarlanıyor.

Jet Fadıl, Dilan Polat, Mehmet Aydın (Tosuncuk) ve benzerleri, ticari zekaları ile oluşturdukları iş/gelir modelleri ile tatlı kazançlar elde ederken, bir anda işler tersine dönebiliyor.

Ticari zekası gelişmiş bir üst grup daha var aslında. Kolay para kazanma yollarını öğreterek/paylaşarak sosyal medya üzerinden veya kapalı gruplarda çıkar elde edenler.

Bunların geliri daha düşük olmakla birlikte, işler tersine döndüğünde sorumluluktan kaçabildikleri için zarar olasılıkları düşük.

Böyle bir konu gündeme geldiğinde akla ilk gelecek ve yorumlara yazılacak şeyi buraya yazarak bitireyim. Durumu tam açıkladığını düşünmüyor olsam da, okuyuculara ek külfet olmasın.

Bedava peynir sadece fare kapanında olur.

#KolayPara #Arbitraj

Tarım devrimine kadar bulundukları bölgenin kaynaklarını avcı toplayıcı olarak kullandı insanoğlu.

Bölge hakimiyetine sahip grup olmak için savaştı diğer gruplarla. Üretim yoktu ya da ilkel silah/sığınak/giysi benzeri basit ürünlerle sınırlıydı bu dönemde.

Bölgedeki kaynakların durumuna ve diğer gruplarla yapılan mücadelelere bağlı olarak göç etti, bölge değiştirdi.

Tarım devrimi ile yerleşik hayata geçip üretmeye başladı yerleştiği topraklarda.

O toprakların kendine ait olduğunu iddia eden ve bunu destekleyecek kaba kuvvete sahip kişi veya gruplar tarafından haraca bağlandı üretenler.

Bu haraç düzenini bölgedeki insanları ikna edecek iyi bir hikaye ve organizasyon ile destekleyenler devlet oldular. Haraç olayı kurumsal hale geldi; vergi ve askerlik/kölelik yapacak oğul olarak.

Uzunca bir dönem, despot, çar, sultan, padişah, han, kaan, sezar, şah, maharaja, kral, kraliçe, imparator ve bunların avanesini besledi insanlar.

Yerleştikleri toprakların sahibi olduğu iddiasındaki bu zevatı ve sahiplik iddiasını sorgulamadılar/sorgulayamadılar üretenler olarak.

Bir yanda lüks ve şatafat içerisinde zevk sefa süren bu zevat; diğer tarafta verdiği haraç yüzünden ürettiğini tüketemeyen büyük çoğunluk.

Yavaş yavaş uyanmaya başladı asıl üretenler.

Endüstri devrimi ile birlikte üretimin, toprağı ve bölgeyi kontrol etmeye olan bağı da zayıflamaya başlayınca, kendilerini sömüren bu asalaklardan kurtulmaya başladı insanlar.

Monarşi ve aristokrasi yavaş yavaş tarih oldu ama sömürü bitmedi. Başka bir boyuta evrildi.

Serbest piyasa ekonomisi ve kapitalizm ile yeni krallar ve kraliçeler peydahlandı insanlık tarihinde. Patronlar.

Yine sorgulayamadı üreten insanlar bu yeni sahiplik iddiasını. Biz üretiyoruz, neden aslan payını patron alıyor diyemedi.

Patron 'Sende liderlik vasıfları var' diyerek işbirlikçiler buldu aralarından. Unvanları C ile başlayan üç harfliler (C-Suite).

Aldıkları aslan payının ve mutlak hakimiyetlerinin bir kısmını bu işbirlikçileri ile paylaştı yeni krallar.

Bununla da kalmadı. Kafaları karıştırmak ve sömürü düzeninin takibini zorlaştırmak için patrona ortak olma imkanı verildi sıradan insanlara.

Hisse senedi borsalarında kralcılık, patronluk oynamaya çalışan milyonlar türedi bir anda. Aslen çalışarak ürettiklerinden tasarruf ettiklerini patronların kullanımına sunan.

Çalışıp üretirken sömürüldükleri yetmiyormuş gibi, bir de borsalarda sömürüldü bu garibanlar.

Elindekini avucundakini kaybetti büyük bölümü. Ya da gerçek değeri ile uzak yakın ilişkisi olmayan balonlarla dolaşıyor ellerinde bir kısmı.

Yani uzun insanlık tarihi boyunca geldiğimiz noktada değişen bir şey yok.

Küçük bir azınlık üretenleri sömürmeye devam ediyor. Gelir/servet dağılımındaki dengesizlik benzeri görülmemiş boyutlara ulaşmış durumda.

Kölelik iradi boyuta evrilmiş halde devam ediyor. İnsanlar seçim yaptıkları/yapabilecekleri yanılgısı içerisinde, düzenin kendilerine biçtiği rolleri oynuyorlar.

Arenada yeterince dövüş kazanır ve hayatta kalabilirse, bir gün özgürlüğünü kazanacağını düşünen gladyatörler gibi; çok çalışma güzellemeleri ve başarı hikayeleri ile ara ara gazları alınanlar, finansal özgürlük veya emeklilik peşinde ömür tüketiyorlar.

Filmi ben çok beğendim.

Amanda ile George arasında ve Amanda ile Ruth arasında geçen dialogları, oldukça çarpıcı olduklarından paylaşmak istedim. Yorumsuz…

DİYALOG 1

George : Gerçekler yerine önyargılarıyla tercih yaptıkları için, en zeki müşterilerimden bile çok para kaybedenler oldu. Farkı görebilmek hiç kolay değildir.

Amanda : Senin görüp de onların görememesi seni çıldırtıyordur.

George : Kişisine bağlı olarak, piyasanın onları cezalandırdığını keyifle izlediğim oluyor.

Beni asıl şaşırtanlar, dünya kadar para kaybetmiş olsalar dahi dersini almayanlar. En korktuğum şey, yanlışlarından öğrenmeye direnen insandır.

DİYALOG 2

Ruth : Niye böylesin ? Sürekli sinirlenince eline ne geçiyor ?

Amanda : Her gün, gün boyunca tek işim, insanları yeterince iyi anlamak, bu sayede onlara yalan söyleyip, istemedikleri şeyleri onlara satabilmek

İnsanları bu şekilde inceleyince, birbirlerine nasıl davrandıklarını görünce ki; bunları hiç düşünmeden yapıyorlar…

Kahretsin, ben de size öyle davrandım. Nedenini bilmiyorum.

Farkında bile olmadan sürekli birbirimize kazık atıyoruz. Bu gezegendeki her canlıya kazık atıyoruz ve bunu normal görüyoruz.

Ne de olsa kağıt pipet kullanıp, serbest gezen tavuk yiyoruz…

İşin kötü yanı, bence içten içe kimseyi kandırmadığımızı biliyoruz. Yalan bir hayat yaşadığımızı…

Ne denli fena olduğumuzu görmezden gelip, buna devam etmemize yardımcı olacak kitlesel bir yanılsama bu.